ویروس پاپیلومای انسانی، HPV (Human Papilloma Virus)، شایع‌ترین عفونت منتقل‌شونده از راه تماس جنسی است که بیش از 200 نوع از آن وجود دارد و 40 نوع آن می‌توانند با تماس جنسی منتقل شوند و بر اندام‌های تناسلی و حلق و حنجره اثر بگذارند.

بسیاری از افراد بدون این‌که بدانند یا حتی هیج علامتی داشته باشند، به این ویروس ابتلا دارند و می‌توانند آن را به افراد دیگر هم منتقل کنند. بعضی ازانواع این ویروس هم می‌توانند به ایجاد ضایعه‌های مختلفی مثل زگیل‌های تناسلی‌ و پوستی و زگیل‌های ناحیه حلق و حنجره یا بروز سرطان‌های مختلف منجر شوند.

بسیاری از سرطان‌های ناحیه تناسلی و حلق  و حنجره در اثر ابتلا به این عفونت ایجاد می‌شوند که مهم‌ترین آن سرطان دهانه رحم است. در بیشتر موارد، عفونت ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی خودبه‌خود از بین می‌رود و مشکلی برای سلامتی فرد ایجاد نمی‌کند. بنابراین، داشتن زگیل تناسلی ناشی از HPV  الزاماً به معنای ابتلا به سرطان نیست. در حال حاضر درمان قطعی برای ویروس HPV وجود ندارد و بهترین راه پیشگیری از آن تزریق واکسن است.

HPV؛ شایع‌ترین عفونت منتقل‌شونده از راه جنسی

اچ‌پی‌وی شایع‌ترین عفونت منتقل‌شونده از راه جنسی است که می‌تواند از راه ارتباط جنسی دهانی، مقعدی یا واژن منتقل شود.

تماس دهان یا ناحیه تناسلی فرد سالم با ناحیه تناسلی فرد مبتلا، سبب انتقال آلودگی خواهد شد، بنابراین برای انتقال عفونت نیازی به رابطه جنسی کامل و دخول نیست و تماس پوست با پوست هم می‌تواند به انتقال آلودگی منجر شود، به همین دلیل ابتلا به عفونت اچ‌پی وی در دختران باکره هم دیده می‌شود.

داشتن شرکای جنسی متعدد، مهم‌ترین عامل خطر برای ابتلا به اچ‌پی‌وی است.

احتمال ابتلا به اچ‌پی‌وی در افرادی که با شریک جنسی جدید ارتباط جنسی برقرار می‌کنند، بیشتر از افرادی است که برای مدتی طولانی با یک شریک جنسی ارتباط دارند.

حتی تماس با اسباب‌بازی‌های جنسی افراد آلوده یا تماس دست با ناحیه تناسلی آن‌ها هم سبب انتقال عفونت می‌شود.

معمولاً بین زوج‌ها، ابتلا به انواع مشترک دیده می‌شود و انتقال از زنان به مردان بیشتر از انتقال از مردان به زنان پیش می‌آید.

بسیاری از افراد آلوده علائم خاصی ندارند و به‌راحتی می‌توانند عفونت را به شریک جنسی خود منتقل کنند.

استفاده درست از کاندوم در کاهش ابتلا به اچ‌پی‌وی بسیار کمک‌کننده است. البته کاندوم هم به‌طورکامل نمی‌تواند از انتقال عفونت جلوگیری کند، زیرا تماس پوست با پوست قسمت‌های بدون کاندوم سبب انتقال عفونت می‌شود.

آمار جهانی سرطان‌های ناشی از HPV

سرطان دهانه رحم شایع‌ترین سرطان ناشی از ابتلا به HPV است.

در دنیا سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان شایع در بین زنان و چهارمین  علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است که و دلیل بیش از 90% آن، آلودگی به HPVاست.

 در دنیا سالانه 660,000  بیمار جدید سرطان دهانه رحم تشخیص داده می‌شوند و هر سال 311,000  بیمار ناشی از آن فوت می‌کنند.

علت 90% سرطان‌های آنال( مقعد)  به دلیل دو نوع 16و 18 HPV  هستند.

دو نوع 16 و 18 HPV عامل 35 تا 70٪ سرطان‌های ناحیه وولوا ، 60 % سرطان‌های واژن و 40‌ % سرطان‌های آلت تناسلی مردان هم به‌شمار می‌آیند.

میزان ابتلا HPV در زنان

در سال 2019 آلودگی به HPV  سبب 620  هزار سرطان در زنان شده است.

سرطان دهانه رحم چهارمین سرطان شایع در بین زنان و چهارمین  علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است که و دلیل بیش از 90% آن، آلودگی به HPVاست.

شیوع HPV در زنانی که همزمان بیماری ایدز هم دارند، بسیار بیشتر است.

سیستم ایمنی بدن بسیاری از زنان بعد از آلودگی به عفونت HPV نمی‌تواند در مقابل آن آنتی‌بادی تولید کند و بنابراین بیشتر زنان بعد از مواجه با HPV به آن مبتلا می‌شوند.

میزان انتقال ویروس از زنان به مردان بسیار بیشتر از انتقال ان از مردان به زنان است.

در بعضی از مناطق دنیا میان زنان مسن( سن یائسگی) هم آلودگی به HPV بسیار مشاهده می‌شود که به علت مقاوم شدن این ویروس در بدن یا فعال شدن دوباره آن (بعد از عفونتی که سال‌ها قبل پیش آمده و بهبود پیدا کرده) است.

انواع  HPV

بیش از 200 نوع HPV وجود دارد . بیشتر انواع HPV به آلوده کردن پوست و ایجاد انواع زگیل‌های پوستی تمایل دارند.

حدود 40 نوع از انواع HPV می‌توانند ناحیه تناسلی را درگیر کنند و سبب ایجاد زگیل‌های تناسلی و بعضی از انواع سرطان شوند.

HPV های تناسلی از نظر سرطان‌زا بودن، به دو دسته کم‌خطر و پر خطر تقسیم می‌شوند.

دو نوع کم‌خطر  6 و 11  HPV عامل 90٪ زگیل‌های تناسلی به‌شمار می آیند و می‌توانند زگیل‌های زیادی ایجاد کنند.

دو نوع پرخطر  16و 18 عامل 70 درصد سرطان‌های دهانه رحم و 90% سرطان‌های مقعد محسوب می‌شوند. بقیه انواع پرخطر HPV شامل نوع‌های 31، 33، 35، 39، 45، 51، 52، 56، 58، 59 و 68 می‌شوند. انواع پرخطر 31، 33، 45 و 52 عامل 20% سرطان‌های دهانه رحم هستند.

راه‌های پیشگیری از HPV

انجام واکسیناسیون بین سنین نُه تا چهارده‌سالگی، اصلی‌ترین راه پیشگیری از HPV است. البته تزریق تا سن چهل‌وپنج‌سال هم توصیه شده است.

این واکسن‌ها در پیشگیری از بعضی انواع بسیار پرخطر HPVکه سبب سرطان می‌شوند و بعضی از انواع کم‌خطرHPV که سبب زگیل‌های تناسلی زیادی می‌شوند، موثرند.

استفاده از کاندوم در حین ارتباط جنسی، یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از HPV  است. البته کاندوم هم به‌طور کامل نمی‌تواند از ابتلا به HPV  پیشگیری کند.

انجام عمل ختنه سبب کاهش ریسک ابتلا خواهد شد.

عدم مصرف سیگار سبب کاهش احتمال ابتلا به عفونت به انواع مقاوم HPV خواهد شد.

به این دلیل که در بیشتر موارد، ضایعه‌ها پیش‌سرطانی علائمی ندارند، غربالگری سرطان به‌ویژه غربالگری سرطان دهانه رحم، اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به تشخیص سریع این ضایعه‌ها و پیشگیری از بدخیم شدن آن‌ها به میزان قایل توجهی کمک کند.

بنابراین توصیه می‌شود زنان بیست‌ویک تا سی‌سال، هرسه‌سال یک‌بار و زنان سی تا شصت‌وچهارسال، هر پنج‌سال یک‌بارهمراه تست پاپ‌اسمیر خود، تست HPV هم انجام بدهند.

در صورت ابتلا به HPV چه‌کار کنیم؟

معمولاً در 90% افرادی که به HPV مبتلا می‌شوند، سیستم ایمنی بدن در طول حداکثر دوسال بدن را از ویروس پاک می‌کند.

 در افرادی که ضایعه‌های زگیل‌مانند تظاهر پیدا می‌کنند، معمولاً 30% این زگیل‌ها ظرف مدت  چهارماه  به صورت خود‌به‌خود خوب می‌شوند.

فقط تعداد کمی از انواع این ویروس، در بدن مقاوم باقی می‌مانند و می‌توانند به ایجاد سرطان‌های مختلف منجر شوند.

بنابراین بعد از ابتلا، چه به انواع کم‌خطر و چه به انواع پرخطر این ویروس، بهتر است سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنیم تا هم بدن در کمترین زمان ممکن بتواند ویروس را از بدن پاک کند، هم انتقال ویروس کم شود و هم احتمال سرطانی‌شدن سلول‌های آلوده به ویروس به صفر برسد. برای پیشگیری از ابتلا به سایر انواع HPVهم تزریق واکسن HPV توصیه شده است.

تقویت سیستم ایمنی با داشتن سبک زندگی سالم و پیروی از یک رژیم غذایی سالم میسر خواهد شد. برای داشتن سبک زندگی سالم، لازم است استرس خود را مدیریت کنیم، خواب کافی داشته باشیم، از مصرف سیگار و الکل پرهیز کنیم، روابط جنسی محافظت‌شده داشته باشیم و یک رژیم غذایی سالم، که میوه‌ها و سبزیجات را در بربگیرد، مصرف کربوهیدرا‌ت‌ها در آن کم باشد و چربی‌های مضر و غذاهای فرآوری‌شده را شامل نشود، داشته باشید.

ضمن این‌که بعضی از مکمل‌ها مثل AHCC هم می‌توانند در تقویت سیستم ایمنی و پاکسازی سریع بدن از این ویروس، موثر باشند.